Ölçme ve Değerlendirme
Ölçme ve değerlendirme, eğitimde kaliteyi artıracak, öğretmen ve okul yönetimi için eğitim ile ilgili karar vermeyi kolaylaştıracak, öğrenciyi öğrenme konusunda güdüleyecek, aileleri bilgilendirecek bir süreç olarak ele alınır.
Ölçme ve Değerlendirmenin İlke ve Genel Esasları
- Ders yılı, ölçme ve değerlendirme bakımından birbirini tamamlayan iki dönemden oluşur.
- Başarının ölçülmesi ve değerlendirilmesinde öğretim programlarında belirtilen amaçlar ile kazanımlar esas alınır.
- Ölçülecek kazanımın özelliğine göre ilgili dersin öğretim programında yer alan ölçme ve değerlendirme esaslarına uyulur.
- Ölçme uygulamaları neticesinde öğrencinin programlarda amaçlanan bilgi, beceri ve duyuşsal özellikleri kazanıp kazanmadığı düzenli olarak izlenir ve değerlendirilir.
- Ölçme uygulamalarında geçerlik, güvenirlik ve kullanışlılık açısından uygun ölçme araçları kullanılır. Ölçme aracının özelliğine göre cevap anahtarı, dereceli puanlama anahtarı, dereceleme ölçeği ya da kontrol listeleri kullanılır.
- Kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimlerine devam eden öğrenciler için; Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Geliştirme Birimi tarafından bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) hazırlanır ve bu öğrencilerin başarıları, bu programda yer alan amaçlara göre değerlendirilir.
- İlkokullarda öğrencilerin başarısı; gelişim düzeyleri dikkate alınarak öğretmen rehberliğinde gerçekleştirilen ders etkinliklerine katılımları, bireysel ve grupla yapılan etkinliklere katılım gözlem formları, oyun temelli değerlendirmeler ve verilen görevleri yerine getirme amaçlı ölçme araçları ile takip edilir. Karnede “çok iyi”, “iyi”, “yeterli” ve “geliştirilmeli” şeklinde gösterilir.
- Ortaokul ve imam-hatip ortaokullarında öğrencilerin başarısı; sınavlar, ders etkinliklerine katılım ve varsa proje çalışmalarından alınan puanlara göre değerlendirilir. (Öğrencilerin başarısı, öğretim programındaki kazanımlar esas alınarak dersin özelliğine göre yapılan ölçme uygulamaları neticesinde alınan puanlara göre tespit edilir.)
- Sınav, ölçme değerlendirme ve yerleştirme işlemleri; güvenirlik, gizlilik ve tarafsızlık ilkeleri çerçevesinde yapılır.
- Sınavlar adaylara/öğrencilere aynı ya da farklı sorularla aynı anda veya farklı zamanlarda basılı veya elektronik ortamda uygulanabilir.
Ölçme ve Değerlendirmenin Niteliği ve Sayısı
- Okulda yapılan tüm ölçme değerlendirme uygulamaları çağdaş ölçme değerlendirme yöntem, teknik ve uygulamaları ile gerçekleştirilir. Bunlar bilişsel alanın işlenen her düzeylerini kapsayacak şekilde kolaydan zora doğru farklı düzeylerde soru içerecek şekilde düzenlenir. Yapılan ölçme değerlendirme uygulamaları geçerlilik ve güvenirlik kriterleri öncelikli olacak biçimde zümre/ders öğretmenleri tarafından hazırlanır.
- Tek şubesi bulunan sınıf düzeylerinde öğretmenlerce yapılan sınavlardan önce, sorularla birlikte cevap anahtarı da hazırlanır ve sınav kâğıtları ile birlikte saklanır. Cevap anahtarında her soruya verilecek puan, ayrıntılı olarak belirtilir. Sınav soruları, imkânlar ölçüsünde çoğaltılarak öğrencilere dağıtılır.
- 5, 6, 7 ve 8 inci sınıflarda her dersten bir dönemde iki sınav yapılır. Ancak haftalık ders saat sayısı altı ve üzeri olan derslerde il sınıf/alan zümrelerince karar alınması durumunda üçüncü sınav yapılabilir.
- İlçe, il veya ülke genelinde ortak yazılı sınavlar yapılabilir. Bu sınavların uygulanmasına ilişkin iş ve işlemler millî eğitim müdürlüklerince yürütülür.
- Okullarda sınavlar aşağıdaki tarih aralığında yapılır.
- 1. dönem 1. sınavlar: Ekim ayı son haftası–Kasım ayı ilk haftası,
- 1. dönem 2. sınavlar: Aralık ayı son haftası–Ocak ayı ilk haftası,
- 2. dönem 1. sınavlar: Mart ayı son haftası–Nisan ayı ilk haftası,
- 2. dönem 2. sınavlar: Mayıs ayı son haftası–Haziran ayı ilk haftası,
- Sınav tarihleri öğretim yılı başında okullar tarafından e-Okuldan ilan edilir. Ancak mücbir sebeplerle sınavların belirtilen tarihlerde yapılamaması durumunda il millî eğitim müdürlüklerince gerekçesiyle birlikte sınav tarihleri değiştirilebilir. Sınavlarla ilgili gerekli tedbirler okul müdürlüklerince alınır.
- Uygulamalı sınavlar hariç, öğretmenlerin ortak değerlendirme yapabilmelerine imkân vermek üzere birden fazla şubede okutulan derslerin sınavlarının ortak yapılması esastır. Bu sınavların şube ve sınıflar bazında analizleri yapılır. Konu ve kazanım eksikliği görülen öğrencilerin durumları, ders öğretmeni ve eğitim kurumu sınıf/alan zümreleri tarafından yeniden değerlendirilir.
- Okullarda yapılacak ortak yazılı sınavların soruları konu soru dağılım tablosuna göre hazırlanır. Konu soru dağılım tablosu il sınıf/alan zümreleri ve Ölçme Değerlendirme Merkezi Müdürlüğü ile birlikte oluşturulur.
- Ülke ya da il/ilçe genelinde yapılacak ortak yazılı sınavlar hariç, okullarda yapılan tüm sınavlar cevaplarını öğrencilerin oluşturduğu ve farklı bilişsel düzeyde kazanımları ölçen maddelerden oluşan yazılı yoklama şeklinde yapılır.
- Uygulamalı sınavların hangi derslerden yapılacağı, şekli, sayısı ve süresi eğitim kurumu sınıf/alan zümreleri tarafından belirlenir. Okul müdürünün onayına bağlı olarak uygulanır.
- Türkçe/Türk dili ve edebiyatı ile yabancı dil derslerinin sınavları; dinleme, konuşma, okuma ve yazma becerilerini ölçmek için yazılı ve uygulamalı olarak yapılır. Ülke geneli ya da il/ilçe geneli ortak yazılı sınav yapılması durumunda sınavın uygulamalı kısmı okul tarafından yapılır ve iki sınav birlikte değerlendirilir.
- Bir sınıfta bir günde yapılacak yazılı ve uygulamalı sınavların sayısının ikiyi geçmemesi esastır. Ancak zorunlu hâllerde bir sınav daha yapılabilir.
- Ulusal/uluslararası izleme araştırmaları ile merkezî sınavlar haricinde zorunlu hâller dışında yazılı sınav süresi bir ders saatini aşamaz.
- Öğretmenler tarafından ünite/tema ve/veya konu sonlarında öğrencilerin gelişimini belirlemek için kısa süreli sınavlar yapılabilir.
- Kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimlerine devam eden öğrencilerin başarılarının değerlendirilmesinde BEP’te yer alan amaçlar esas alınır.
- Öğretmenlerce yapılan sınavlarda farklı soru tiplerine yer verilir. Uygun ölçme değerlendirme yöntemlerinin seçimi kazanım ve içerik analizlerine göre yapılır. Soruların konulara göre dağılımı yapılırken ağırlığın bir önceki sınavdan sonra işlenen konulardan olmak kaydıyla geriye doğru azalan bir oranda ve dönem başından beri işlenen konulardan seçilir.
- Kopya çeken öğrencinin sınavı geçersiz sayılır ve puanla değerlendirilmez, e-Okul sisteminde “K” olarak belirtilir. Ancak, dönem puanının hesaplanmasında aritmetik ortalama alınırken sınav sayısına dâhil edilir. Ayrıca bu durum, ders öğretmenince okul yönetimine bildirilir.
- Ortaokul ve imam-hatip ortaokullarında öğrencilere ders yılında istedikleri ders veya derslerden bireysel ya da grup çalışması şeklinde öğretmen rehberliğinde en az bir proje hazırlatılır. Projeler verildikleri dönemde değerlendirilir. Proje vermeyen öğrencinin proje notu sıfır olarak değerlendirilir.
- Öğrencilere her dönemde her bir dersin haftalık ders saati sayısı 2 ve daha az olanlara 2, haftalık ders saati sayısı 2'den fazla olanlara ise 3 defa ders etkinliklerine katılım puanı verilir.
- Rehberlik ve sosyal etkinlikler puanla değerlendirilmez.
- Yapılan değerlendirmeler sonrasında ortaya çıkan sonuçlara göre, öğrencinin ihtiyacı olan tamamlayıcı eğitimler öğretmenler tarafından planlanır. Sonuçlar raporlar aracılığıyla okul yönetimi ve Rehberlik Birimine sunulur. Velilerimizle, öğrencimizin akademik durumu, yapılan ve yapılacak tüm çalışmalar paylaşılır bu şekilde bütün paydaşlar bilgilendirilmiş olur.
Puanla Değerlendirme
- Ortaokul ve imam-hatip ortaokulunda dönem puanı, yıl sonu puanı ve yıl sonu başarı puanı 100 tam puan üzerinden belirlenir. Yüzlük puan sisteminde Türkçe dersi haricindeki dersler için 0-49,99 puanlar başarısız, 50,00 ve üzeri puanlar başarılı olarak değerlendirilir. Türkçe dersinden ise 0-69,99 puanlar başarısız, 70,00 ve üzeri puanlar başarılı olarak değerlendirilir.
- 2007-2008 Eğitim ve Öğretim Yılından önce beşlik not sistemine göre belirlenen ağırlıklı not ortalamaları, 100’lük sisteme çevrilirken ağırlıklı not ortalamasına 1,00 eklenir ve çıkan sayı elli bölü üç ile çarpılır. Bölme işlemi virgülden sonra dört basamak yürütülür.
Ölçme ve Değerlendirmeye Katılmayanlar
- Sınavlara herhangi bir nedenle katılamayan veya projesini zamanında teslim edemeyen öğrencinin durumu okul yönetimince yazılı, e-posta veya Bakanlık mobil bilgi servisi ile velisine bildirilir. Veli, öğrencisinin sınava katılamama veya projesini zamanında teslim edememe gerekçesini, en geç beş iş günü içinde okul yönetimine yazılı olarak bildirir.
- Sınavlara katılmayan ve okul yönetimince özrü uygun görülen öğrenciler, önceden öğrenciye duyurularak dersin niteliğine göre yapılacak ölçme ve değerlendirme etkinliğine alınır. Bu ölçme ve değerlendirme etkinliği, sınıfta diğer öğrencilerle ders işlenirken yapılabileceği gibi ders dışında da yapılabilir. Öğrenciler, projelerini öğretmenin belirleyeceği süre içinde teslim eder.
- Sınavlara geçerli özrü olmadan katılmayan, projesini zamanında teslim etmeyen öğrencilerin durumları puanla değerlendirilmez. e-Okul sistemine "G''(girmedi) ibaresi işlenir. Ancak dönem puanı hesaplamalarında sınav ve proje adedi tam olarak alınır.
Sağlık Durumu Engeline Göre Dersler
- Sağlık durumları veya bedensel engelleri nedeniyle uygulamalı derslere giremeyecek durumda olan öğrenciler, bu durumlarını sağlık kurum ve kuruluşlarından alacakları raporla belgelendirmek zorundadır. Bu durumdaki öğrenciler, rapor süresince bu derslerde raporda belirtilen faaliyetlerden sorumlu tutulmazlar. Dersin özelliğine ve katıldıkları etkinliklere göre değerlendirilerek gerekli yerlerde raporlu oldukları belirtilir.
- Uygulamalı derslerle ilgili özür başvurusu, öğrencilerin velileri tarafından dilekçe ile okul müdürlüğüne yapılır. Usulüne uygun olarak alınmayan raporlar kabul edilmez. Alınacak raporlarda süre belirtilmemiş ise yalnız o eğitim ve öğretim yılı için geçerli sayılır.
Ölçme ve Değerlendirme Sonuçlarının Duyurulması
- Sınavlar e-Okul sistemine işlenir ve öğrencilere bildirilir. Ülke ve il/ilçe genelinde yapılan ortak sınavlar hariç, sınav sonuçları sınavların yapıldığı, projelerin değerlendirilmesi ise teslim edildiği tarihten başlayarak en geç 10 iş günü içinde e-Okul sistemine işlenir ve öğrencilere bildirilir. Sınav kâğıtları, incelenmek üzere öğrencilere dağıtılır ve varsa yapılan ortak hatalar sınıfta açıklandıktan sonra geri alınarak bir eğitim ve öğretim yılı saklanır. Projeler öğretmen tarafından değerlendirildikten sonra öğrenciye iade edilir ve öğrenci tarafından ders yılı sonuna kadar saklanır. Ders etkinliklerine katılım, sınav ve projeye verilen puanlar, e-Okul sisteminin ilgili bölümüne işlenir.
- Öğrencilerin hazırladıkları projelerin değerlendirilmesinde kullanılan dereceli puanlama ölçekleri de bir yıl saklanır.
Zümrelerden/Öğretmenlerden İstenenler
- Sınav Tarihleri
- Uygulama/Yazılı Sınav Sorularının konu/içerik dağılım tablosu
- Uygulama/Yazılı Sınav Soruları Ayrıntılı Cevap Anahtarı
- Dereceli puanlama anahtarı, dereceleme ölçeği
- Kontrol listeleri
- Sınıf/Şube/Öğrenci Bazında Analiz
- Bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP)
